ทันตกรรมฉุกเฉินเป็นเรื่องที่หลายคนอาจไม่คาดคิดว่าจะต้องพบเจอ แต่เมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ต้องการการดูแลทันที การมีความรู้เกี่ยวกับทันตกรรมฉุกเฉินจะช่วยให้เรารับมือได้อย่างถูกต้องและรวดเร็ว การรู้ว่าทันตกรรมฉุกเฉินมีอะไรบ้าง และเมื่อใดที่เราควรรีบไปพบทันตแพทย์ เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยป้องกันปัญหาลุกลามและความเสียหายที่อาจรุนแรงขึ้น
ทันตกรรมฉุกเฉินคืออะไร?
ทันตกรรมฉุกเฉินหมายถึงการรักษาทางทันตกรรมที่ต้องดำเนินการทันทีเพื่อบรรเทาอาการปวด ลดการอักเสบ หรือป้องกันการลุกลามของอาการที่เกิดขึ้นในช่องปากและฟัน ซึ่งอาจรวมถึงอาการที่เกิดจากอุบัติเหตุ การติดเชื้อ หรือปัญหาทางทันตกรรมที่ไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม
ประเภทของทันตกรรมฉุกเฉิน
มีหลายสถานการณ์ที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาทางทันตกรรมฉุกเฉิน ซึ่งบางครั้งอาจเป็นเรื่องเล็กๆ แต่หากปล่อยไว้อาจกลายเป็นปัญหาใหญ่ ต่อไปนี้คือบางกรณีที่จัดอยู่ในหมวดทันตกรรมฉุกเฉิน:
1. ฟันแตกหรือหัก
ฟันที่แตกหักอาจเกิดจากการกัดของแข็ง เช่น น้ำแข็ง หรืออุบัติเหตุ การรักษาฉุกเฉินในกรณีนี้มักจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการแตกหัก ถ้าเป็นการแตกหักเล็กน้อยทันตแพทย์อาจทำการอุดฟันหรือครอบฟันเพื่อซ่อมแซม แต่หากฟันหักถึงรากฟัน อาจจำเป็นต้องรักษารากฟันหรือต้องถอนฟัน
2. ฟันหลุด
เมื่อฟันหลุดจากการกระแทกหรืออุบัติเหตุ ควรรีบเก็บฟันที่หลุดให้เร็วที่สุด โดยไม่สัมผัสบริเวณรากฟัน และควรเก็บฟันไว้ในนม หรือน้ำเกลือเพื่อรักษาความชุ่มชื้น จากนั้นรีบไปพบทันตแพทย์ภายใน 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง การรักษาฟันที่หลุดจะมีโอกาสสำเร็จสูงขึ้นหากทำทันที
3. ปวดฟันรุนแรง
การปวดฟันอย่างรุนแรงโดยไม่ทราบสาเหตุ อาจเกิดจากการติดเชื้อหรือการอักเสบในรากฟัน หากอาการปวดรุนแรงจนทำให้ไม่สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ การไปพบทันตแพทย์ทันทีเป็นสิ่งที่สำคัญ การรักษาอาจรวมถึงการรักษารากฟัน หรือการผ่าตัดเอาฟันออกในบางกรณี
4. เหงือกบวมและมีหนอง
หากคุณพบว่าเหงือกบวมและมีหนอง อาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อที่รุนแรง การปล่อยไว้โดยไม่รักษาอาจทำให้การติดเชื้อลุกลามไปยังบริเวณอื่นของร่างกายได้ ดังนั้นการไปพบทันตแพทย์เพื่อรับการรักษาทันทีจึงเป็นเรื่องจำเป็น ทันตแพทย์อาจต้องระบายหนองออกและให้ยาปฏิชีวนะเพื่อรักษาอาการติดเชื้อ
5. ฟันคุดอักเสบ
ฟันคุดที่ยังไม่โผล่พ้นเหงือกแต่เกิดการอักเสบ สามารถทำให้เกิดอาการปวดและบวมรุนแรงได้ การรักษาฟันคุดฉุกเฉินมักเกี่ยวข้องกับการผ่าตัดเอาฟันคุดออกเพื่อลดการอักเสบและป้องกันการติดเชื้อ
6. อุบัติเหตุในช่องปาก
อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นกับฟันหรือเหงือก เช่น การกระแทกที่ทำให้ฟันหลุด รากฟันเสียหาย หรือเหงือกฉีกขาด ก็ถือว่าเป็นกรณีฉุกเฉินเช่นกัน หากเกิดการบาดเจ็บในช่องปาก ควรรีบไปพบทันตแพทย์หรือห้องฉุกเฉินเพื่อลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อ
วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้นสำหรับทันตกรรมฉุกเฉิน
ในบางกรณี คุณสามารถทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้นได้ก่อนที่จะไปพบทันตแพทย์ นี่คือวิธีการเบื้องต้นที่สามารถทำได้เมื่อเจอกับสถานการณ์ฉุกเฉิน:
1. ฟันหลุด
หากฟันหลุดจากอุบัติเหตุ ให้เก็บฟันที่หลุดอย่างระมัดระวัง โดยหลีกเลี่ยงการจับที่รากฟัน ล้างฟันด้วยน้ำสะอาดแล้วนำไปแช่ในนมหรือน้ำเกลือ และรีบไปพบทันตแพทย์ภายใน 1 ชั่วโมง
2. ปวดฟันรุนแรง
หากคุณปวดฟันอย่างรุนแรง สามารถใช้ยาลดปวด เช่น พาราเซตามอล หรือ ไอบูโพรเฟน เพื่อบรรเทาอาการปวดได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาเกินขนาด และอย่าใช้ยาแก้ปวดแบบทาโดยตรงที่ฟัน เพราะอาจทำให้เนื้อเยื่อในช่องปากเกิดการระคายเคือง
3. เหงือกบวม
การประคบเย็นบริเวณที่บวมสามารถช่วยลดการบวมได้ การใช้ผ้าชุบน้ำเย็นหรือประคบน้ำแข็งบริเวณที่ปวดครั้งละ 15-20 นาทีจะช่วยบรรเทาอาการได้ชั่วคราว
4. ฟันแตก
หากฟันแตกหัก ควรเก็บเศษฟันที่แตกไว้และรีบไปพบทันตแพทย์ ทันตแพทย์อาจสามารถซ่อมแซมฟันได้โดยไม่ต้องถอนออก
วิธีป้องกันการเกิดทันตกรรมฉุกเฉิน
เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดสถานการณ์ที่ต้องรับการรักษาทันตกรรมฉุกเฉิน ควรดูแลสุขภาพช่องปากให้ดีเป็นประจำ ต่อไปนี้คือวิธีการดูแลฟันและเหงือกที่สามารถช่วยป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาที่ไม่คาดคิด:
1. แปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันทุกวัน
การแปรงฟันอย่างน้อยวันละสองครั้งและการใช้ไหมขัดฟันทุกวันสามารถช่วยป้องกันการสะสมของคราบพลัค ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของฟันผุและโรคเหงือก
2. หลีกเลี่ยงการกัดของแข็ง
การกัดของแข็ง เช่น น้ำแข็ง หรืออาหารแข็งๆ อื่นๆ อาจทำให้ฟันแตกหักได้ ควรระมัดระวังและหลีกเลี่ยงการกัดอาหารที่มีความแข็งมากเกินไป
3. ตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำ
การตรวจฟันกับทันตแพทย์ทุก 6 เดือนจะช่วยให้คุณสามารถรับการรักษาปัญหาฟันที่เริ่มเป็นเพียงเล็กน้อยก่อนที่จะกลายเป็นปัญหาที่ใหญ่ขึ้น
4. ใส่อุปกรณ์ป้องกันฟัน
หากคุณเล่นกีฬาที่มีความเสี่ยงต่อการกระแทก เช่น ฟุตบอล บาสเก็ตบอล หรือมวย ควรใส่ที่ครอบฟันเพื่อป้องกันการบาดเจ็บในช่องปาก
สรุป
ทันตกรรมฉุกเฉินเป็นการรักษาทางทันตกรรมที่ต้องดำเนินการทันทีเพื่อลดความเจ็บปวด ป้องกันการลุกลามของปัญหา และช่วยรักษาสุขภาพฟันและช่องปากของคุณ การปวดฟันรุนแรง ฟันแตก ฟันหลุด หรือการติดเชื้อที่เหงือก ล้วนเป็นสาเหตุที่ควรได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน หากพบว่าตัวเองหรือคนใกล้ตัวมีอาการดังกล่าว อย่ารอช้า ควรรีบไปพบทันตแพทย์เพื่อรับการรักษาและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
การดูแลฟันอย่างสม่ำเสมอ การหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อฟัน และการตรวจสุขภาพฟัน
